Cortisol, het stresshormoon, verhoogt de suikers (glucose) in de bloedbaan, verbetert het gebruik van glucose door je hersenen en schroeft de beschikbaarheid van stoffen die weefsels herstellen op. Cortisol remt ook functies af die niet essentieel of zelfs schadelijk zouden zijn in een vecht-of-vluchtsituatie. Dat klinkt positief, maar een te veel aan cortisol is niet goed voor de gezondheid.
In moderne tijden maken we meer cortisol aan omdat we sneller gestrest zijn. Stress is de natuurlijke reactie van het lichaam op waargenomen dreiging – of dat nu betekent dat je wordt achtervolgd door een leeuw (zoals onze verre voorouders) of te maken hebt met een dreigende deadline. Bij het eerste teken van dreiging wordt de zorgvuldig georkestreerde stressreactie van het lichaam onmiddellijk ingeschakeld. Alleen hadden we die stressrespons vroeger hard nodig als we oog in oog stonden met een roofdier, nu verhoogt stresshormoon cortisol al door een dagelijkse werkaangelegenheid. Al met al is dat heel veel voor het lichaam om te verwerken. Het stresshormoon cortisol heeft ook zijn uitwerking op de huid. In dit artikel lees je alles over het effect van cortisol op de staat van je huid.
Hoe werkt cortisol in het lichaam?
De amygdala, het gebied van de hersenen dat verantwoordelijk is voor emotionele verwerking, stuurt een signaal naar de hypothalamus, het deel van de hersenen dat fungeert als een controlecentrum voor het zenuwstelsel van het lichaam. Dit zet het sympathische zenuwstelsel (onze vecht- of vluchtreactie) in actie, wat vervolgens de afgifte van adrenaline stimuleert, extra bloed naar onze spieren stuurt en onze zintuigen en ons immuunsysteem klaarmaakt om met mogelijk letsel om te gaan. Tegelijkertijd wordt de route tussen de hersenen en de bijnieren (de hypothalamus-hypofyse-bijnieras of HPA-as) geactiveerd en wordt de afscheiding van stresshormoon, cortisol, gestimuleerd. Cortisol speelt een belangrijke rol bij de stressrespons omdat het de energie verhoogt, weefselherstel mogelijk maakt en op dat moment niet als essentieel beschouwde functies belemmert.
Hoe heeft cortisol impact op onze huid?
Als onderdeel van ons normale dagelijkse ritme stijgen de cortisolspiegels van nature in de ochtend, en zijn ze het hoogst rond zeven uur 's ochtends. Onder normale omstandigheden beginnen deze waardes dan te dalen en bereiken ze een absoluut dieptepunt in de avond als we ons voorbereiden om te slapen. De problemen ontstaan wanneer we chronische stress ervaren – of dit nu wordt veroorzaakt door geldzorgen, een overactieve inbox of gezondheidsproblemen - omdat onze stressreactie dan constant geactiveerd blijft.
Deze constante staat van alertheid kan een nadelig effect hebben op verschillende functies, waaronder onze slaap, voeding en onze huid. Ons lichaam is ontworpen om onder grote spanning te staan; we kunnen ermee omgaan, de stortvloed van hormonen en het herstel dat nodig is als de stress weggaat. Maar we leven tegelijkertijd in een tijd waarin we altijd aan staan en daarom continu geconfronteerd worden met constante microdoses cortisol. De reactie hierop is hetzelfde als op de intense stress van een grote gebeurtenis, en deze constante blootstelling aan cortisol in het systeem heeft invloed op andere systemen in het lichaam.
Is te veel stress nadelig voor de huid?
Onderzoek naar de impact van stress is relatief nieuw, maar het is bekend dat te veel stress in zijn algemeenheid niet bevorderlijk is voor de gezondheid. Onder normale omstandigheden is cortisol een nuttig hormoon. Cortisol is echter één van onze katabole hormonen (die weefsels afbreken). Dit betekent dat als er te veel cortisol vrijkomt dit schadelijk wordt voor collageen en andere belangrijke structuren in ons lichaam. Collageen is het bouwblokje dat onze huid stevig en veerkrachtig houdt, dus dat wil je graag intact houden
Naast dat de huid een receptor is van stresshormonen zoals cortisol, neemt het ook actief deel aan de stressreactie via een lokale HPA-as, perifere zenuwuiteinden en lokale huidcellen. Dit betekent weer dat de blootstelling aan schade dubbelop is.
Stress en huidveroudering
Te veel stress, en daarmee te veel cortisol, kan dus leiden tot snelle afbraak van collageen, de eiwitten in de huid die het zijn structuur en stevigheid geven.
Hiernaast kan te veel cortisol een domino-effect hebben op andere kenmerken die verband houden met huidveroudering. Waaronder toename van oxidatie, ontsteking en glycatie. HPA wordt vaak het ‘hoofdpad’ genoemd. Na verloop van tijd heeft het invloed op alle metabole routes in het lichaam, inclusief de ontstekingsroutes, oxidatieroutes, celenergie en ontgifting. In zijn geheel heeft dat uiteindelijk een negatief effect op zichzelf – stress die stress veroorzaakt.
Stress en ontstekingsgevoelige huidaandoeningen
De fysieke impact van stress op de huid omvat onder meer roodheid, verhoogde gevoeligheid, verslapping, droogheid en dofheid. Een teveel aan cortisol verhoogt ook de activiteit van de talgklieren, waardoor de huid meer talg produceert en dit leidt vervolgens tot verstopte poriën en puistjes.
Een ander opmerkelijk gevolg is de huidbarrière zelf, het eerste afweersysteem van de huid. Psychologische stress is een bekende agressor bij inflammatoire dermatosen die verband houden met een disfunctie van de huidbarrière.
Onderzoek heeft ook een vermindering aangetoond van lipiden op het huidoppervlak, zoals vetzuren, ceramiden en cholesterol, die een belangrijke beschermende laag vormen om trans-epidermaal waterverlies te verminderen.
Een droge, ontstoken huidbarrière zal kwetsbaar zijn voor infectie, irritatie en een verergering van inflammatoire dermatosen. Blootstelling aan overtollig cortisol is niet alleen problematisch voor het creëren van huidaandoeningen, maar verergert ook bestaande huidaandoeningen. Overproductie van talg is niet voordelig voor mensen met een huid die al gevoelig is voor acne, maar de pro-inflammatoire aard van de stressreactie kan ook leiden tot aandoeningen zoals psoriasis, rosacea en eczeem. Stress veroorzaakt bovendien iets wat ‘neurogene ontsteking’ wordt genoemd dat jeuk, blozen en zwelling veroorzaakt.
Hoe het effect van stress op de huid te verminderen?
Pak de impact van cortisol op de huid aan met lifestyle veranderingen die ontspanning bevorderen en ons beter helpen met stress om te gaan. Zoals minder dagelijkse schermtijd (op je smartphone), zeven tot negen uur slaap en gezondere eetgewoonten.
Kies voor voeding met minder bewerkte voedingsmiddelen en geraffineerde suikers en met onder meer ontstekingsremmende omega-3-vetzuren. Verbeter je stemming met minimaal vijftien minuten lichaamsbeweging per dag en neem een warm bad, waardoor de afgifte van serotonine wordt aangemoedigd. Of probeer ademhalingsoefeningen. Sommige planten, zoals ashwagandha, zouden ook kunnen helpen cortisol onder controle te houden.
Stress en huidverzorging die helpt
Kies huidverzorging die een ‘buffer’ bidet tegen stress. Cortisol remt de aanmaak van hyaluronzuur, de natuurlijke vochtinbrenger van de huid, waardoor een gestreste huid vaak een vochtarme huid is. Vichy’s Liftactiv H.A. Epidermic Filler Serum bevat 1,5% pure hyaluronzuur naast vitamine Cg, een belangrijke antioxidant. Verhoogde oxidatie onder invloed van cortisol betekent dat de huid ook extra antioxidanten nodig heeft om schade door vrije radicalen te bestrijden. Neem vitamine C en E op in je dieet, evenals alfa-liponzuur (rood vlees, broccoli en spinazie) en flavonoïden (uien, appels en bosbessen). Ook een goede dagelijkse SPF zoals UV-Age Daily en een goed herstellend serum, zoals Peptide-C Anti-Aging Ampullen met 10% pure vitamine C, ondersteunen hierbij.
