Het lichaam van ieder van ons wordt bevolkt door, grotendeels goedaardige, bacteriën. Dat is gunstig; zie ze als een soort ‘huishouders’, werkbijtjes die alles in balans houden. Probiotica zijn door een voorbeeld van. Het zijn bacteriën die van nature in de darmen voorkomen.
Vichy investeerde in huidverzorging die van probiotica gebruik maken (huidverzorging met ‘probiotische fracties’). Daarvoor kweekten zij een speciale huid-gunstige bacterie in mineraliserend vulkaanwater.
Probiotica helpen in je darmen – je hebt vast weleens gehoord van ‘gut health’ – voor een optimale spijsvertering en immuunrespons. Dat laatste geldt ook voor je huid. Maar externe factoren, zoals luchtvervuiling, kunnen die nuttige bacteriehuishouding in de war schoppen.
Priobiotica roepen wellicht nog steeds vragen op. Daarom vroegen wij algemeen en cosmetisch dermatoloog Dr. Kasia Gostyńska- Karolak er iets meer over.
Probiotica is ineens populair in huidverzorging, waarom?
‘Er lopen veel studies naar probiotica, en meer recent ook met een focus op de huid en de invloed die je hierop kunt uitoefenen met huishoudelijke bacteriën. Die bacteriën kun je dan bijvoorbeeld als supplement innemen. Veel van deze studies gaan ook over maag-darmziektes, want dat is de plek (maag en darmen) waar veel van die bacteriën leven. Hiernaast leven ze op de huid; die verzameling aan bacteriën op de huid kun je wel het huidmicrobioom noemen. Onze huid is ons grootste immunologische orgaan, waaraan je snel kunt aflezen hoe het ermee staat. Het is zichtbaar en goed bereikbaar –niet alleen via orale probiotica maar ook met het lokaal aanbrengen van probiotische middelen op de huid. Het is interessante materie, maar er is nog geen hard bewijs dat een extra dosis huishoudelijke bacteriën helpt bij bijvoorbeeld acne. Wel nuttig: bij een antibioticabehandeling tegen acne laten studies zien dat aanvullende supplementen met probiotica kunnen helpen bij de tolerantie van zo’n behandeling. Sommige mensen die antibiotica nemen verdragen het slecht, ze worden er bijvoorbeeld misselijk van. Daarbij kunnen orale probiotica de behandeling ondersteunen zodat patiënten de kuur toch afmaken. In theorie is het ook zo dat probiotica de inflammatie (ontsteking) en oxidatieve stress die een rol spelen bij acne kunnen onderdrukken. In het bijzonder bepaalde enzymen die genoemde ontstekingen en stress bij acne in de hand werken. Daarmee kunnen de goede bacteriën die we hebben weer worden genormaliseerd, en dat is belangrijk voor een gezonde huid. Kortom, het idee is dat probiotica ontstekingen kunnen onderdrukken, onze eigen bacteriën helpen reguleren en de tolerantie bij wat meer ingrijpende behandelingen die wij soms geven bij acne verhogen.’
Doet probiotica ook iets voor huidveroudering?
‘Als we het hebben over huidveroudering (en het voorkomen van huidkanker) denk ik dat de hoofdfocus vooral moet liggen bij niet roken en de huid beschermen tegen zonlicht, UV-straling. Dat is heel belangrijk bij anti-aging. In Time Magazine is ooit een foto afgedrukt van een vrachtwagenchauffeur die zijn hele werkende leven in een vrachtwagen had gereden en bij wie de ene helft van het gezicht, de linkerkant, altijd blootgesteld was geweest aan de zon en veel meer was verouderd dan de andere zijde. Tekenend. UVA-straling gaat dwars door glas, en waar de huid wordt verbrand door UVB-straling is UVA-straling verantwoordelijk voor huidveroudering. Goed smeren met een zonnebrand met minimaal factuur 30 (liefst om de twee uur) is essentieel.’
Nog even terug naar die probiotica, dat is dus een type bacterie?
‘Ja, een gezonde bacterie die normaal in onze darmen en op de huid leeft. Daar zijn overigens talloze varianten van. Je kunt een soort probiotica innemen als supplement, net zoals je extra calcium zou slikken voor een boost. Er bestaan ook verschillende soorten probiotica-achtige yoghurtjes voor bijvoorbeeld wat extra weerstand. Ik kom uit Polen en tijdens mijn opleiding Geneeskunde was het gangbaar dat je bij een antibioticakuurtje voor bijvoorbeeld een oorontsteking iets van probiotica erbij kreeg. Dat was gewoon standaard. In Nederland is dat overigens niet zo. Ik kan je niet vertellen of het nu echt veel verschil maakt, maar baadt het niet dan schaadt het zeker ook niet.’
Wat voor impact hebben de darmen op onze huid?
‘Er zijn veel maag-darmziekten waarbij we ook huidafwijkingen zien. Denk aan de Ziekte van Chrohn, dat wereldwijd ontzettend veel voorkomt, waarbij mensen ook last krijgen van pustels, zweertjes op de huid, ontstekingen. Daar zie je dus een directe link. In de darmen is bij dergelijke ziekte iets niet goed gereguleerd, het microbioom is ontregeld, en dat kan er uiteindelijk uitkomen met symptomen op de huid. Dat zie ik althans veel terug in de praktijk. Bij veel mensen met huidafwijkingen, zoals eczeem en psoriasis, speelt ook inflammatie mee en dan kunnen bacteriën van belang zijn. Bij een opvlamming van eczeem of onrustigere episodes van psoriasis kan het weliswaar niet alleen aan de maag-darm te wijten zijn, maar ook stress-gerelateerd zijn met vermoeidheid of psychische stress. Door die factoren kan de huid helemaal ontregeld raken en dat is gelijk zichtbaar.’
Wat is een gezond huidmicrobioom?
‘Een gezonde, intacte huid bevat goede bacteriën, schimmels, gisten (die onder meer helpen bij de vernieuwing van de huid) en een goed werkende barrièrefunctie. Niet alleen door de structuur, maar ook wegens de talg, enzymen en eiwitten in de huid. Raakt de barrièrefunctie verstoord dan kan zoiets als eczeem opspelen. Dat heeft ook te maken met een overgroei van bepaalde bacteriën dat kan leiden tot een ontsteking, ziekte of abces. En overgroei van wat dan ook is nooit goed. Niks komt vanzelf, dus het is belangrijk je huid goed te verzorgen. De primaire functie van de huid is de barrièrefunctie.’
Hoe kunnen we die barrièrefunctie beschermen?
‘Verzorg een droge huid goed: voeden, voeden en nog eens voeden van buitenaf. Wij dermatologen schrijven hiervoor vette crèmes voor met ureum of gewoon vaseline met paraffine – afhankelijk van de vettigheid van iemands huid. En wij raden trouwens nooit bodylotion aan, want daarin zit te veel water en dat kan weer leiden tot uitdroging. Overigens heeft niet iedereen hetzelfde nodig, dat is heel individueel. Een te vette zalf kan bij sommige mensen de huid te veel afsluiten en leiden tot zogenaamde hittebultjes. Het is uitzoeken wat het beste voor jou werkt, met advies van een dermatoloog. Het verschilt ook per plek en zelfs per levensfase wat de huid nodig heeft. De huid is en blijft een dynamisch orgaan dat continu in beweging is. Het vernieuwt zich eens per maand en maar één keer per maand insmeren is niet afdoende. Iemand met een actief fysiek beroep wiens huid elke dag in contact komt met water moet deze goed verzorgen. Tijdens de COVID-crisis zag ik dat grofweg de helft van mijn collega’s in het ziekenhuis ineens handeczeem ontwikkelde –door het vele handen wassen. Tegelijkertijd hoor ik vaak van mijn patiënten: “Maar hier heb ik nog nooit last van gehad!” Het is soms moeilijk te accepteren dat de huid nu eenmaal verandert. Dat heeft te maken met leeftijd, maar ook met extrinsieke factoren. Kinderen roken niet en hebben nog weinig UV-straling opgevangen dan iemand die vijftig jaar ouder is. Huidproblemen hoeven niet altijd erfelijk te zijn, het kan ook lifestyle zijn. Bij iemand die al twintig jaar in de tropen woont zie je na verloop van tijd gewoon een heel andere huid. Dus blijf in de gaten houden wat voor jouw huid wel en niet werkt.’
