Hormonen en hormonale variaties kunnen hun uitwerking hebben op je lichaam, op huid en haar. Vooral vrouwen ondergaan tijdens hun leven veel hormoonschommelingen. Bijvoorbeeld tijdens de menstruatie, tijdens een zwangerschap of op latere leeftijd tijdens de overgang. Hormonen zijn onderdeel van het exposoom, een optelsom van alle factoren (naast hormonen ook omgevings- en lifestylefactoren zoals stress) die invloed hebben op zichtbare tekenen van huidveroudering. Hier heeft Vichy de afgelopen decennia uitvoerig onderzoek naar gedaan. In dit artikel duiden we de verschillende onderzoeken (waaronder die van Vichy) van de afgelopen jaren die vertellen wat hormonen doen met de huid en veroudering.
Welke hormonen hebben invloed op de huid?
Er zijn natuurlijk verschillende hormonen in het spel die hun uitwerking kunnen hebben op je huid. Zo zijn er variaties in sekshormonen, namelijk oestrogeen, progesteron en testosteron. Tijdens de puberteit en de menstruatiecyclus zien we verhoogde androgenen en variaties in oestrogenen en progesteron. Tijdens de overgang kunnen we verminderde oestrogenen en DHEA waarnemen. Verder spelen er nog andere hormoonvariaties mee tijdens een mensenleven. Door stress en tijdens de overgang kan het stresshormoon, cortisol, opspelen. Hiernaast kan een hoge consumptie van melk en hoge glycemische belasting (bloedsuiker die steeds omhoog en naar beneden schiet) veroudering in de hand werken. Dit heeft namelijk invloed op de hormoonvariatie insuline-achtige groeifactor 1. Verstoorde slaap kan ook veroudering versnellen. Dit komt door een verlaging van het melatonine-hormoon.
Welke invloed hebben sekshormonen op de huid tijdens de puberteit en de menstruatie?
Specifieke sekshormonen kunnen tijdens deze momenten effect hebben op twee belangrijke huidfuncties: de huidbarrière en de huiddefensie. De biologische impact van verhoogde androgenen tijdens de puberteit en verhoogde progesteronwaardes tijdens de menstruatiecyclus: het bevordert onder meer kolonisatie van C. acnes, een bacterie die acne kan veroorzaken*1. Hiernaast verhoogt de activiteit van de talgklier*1 en hyperkeratinisatie*1 (waarbij de follikel die de huid met de talgklier verbindt verstopt raakt). Dit alles kan leiden tot een vettere huid en meer onzuiverheden zoals pukkels en mee-eters. Dit heb je als vrouw tijdens je menstruatie vast weleens meegemaakt. Hiernaast kunnen deze hormoonwisselingen ervoor zorgen dat er meer ontstekingen ontstaan*1. Hoe zie je dit terug op de huid? Klinische tekenen: onzuiverheden (acne), een vette hoofdhuid en roos. Verder kunnen ontstekingsziekten, waaronder acne maar ook rosacea, worden verergerd.
Welke invloed hebben sekshormonen op de huid tijdens de overgang?
Tijdens de overgang kunnen onder invloed van hormonen (lagere oestrogeen- en DHEA-waardes) drie functies worden aangetast die belangrijk zijn voor een goed functionerende huid: de huidbarrière, de huiddefensie en de structurele functie van de huid. De biologische impact hiervan is dat de talgproductie te veel verlaagd wordt, de opperhuid sneller dunner wordt, de afweer met behulp van antioxidanten vermindert en de synthese van collageen, elastine en HA verminderen*2. Collageen en elastine houden de huid stevig en veerkrachtig, HA (hyaluronzuur) de huid goed gesmeerd, soepel, gehydrateerd. Dit kan zich uiteindelijk uiten in klinische tekenen zichtbaar op de huid waaronder droogte en een dunnere huid, donkere pigmentvlekken, rimpels en een slappe huid*2.
Wat voor effect hebben hormonen uit voeding op de huid?
Los van de hormonen die ons lichaam zelf aanmaakt (sekshormonen waaronder oestrogeen) zijn er ook nog de hormonen die in bepaalde voedingsmiddelen zitten. Onderzoek*3 wijst uit dat hormonen die in het lichaam terechtkomen door bijvoorbeeld een te hoge melkconsumptie en voeding waardoor je bloedsuikerspiegel omhoogschiet (met een hoge glycemische waarde zoals suiker en ander bewerkt voedsel) effect hebben op de huid. Hierdoor verhoogt namelijk de insuline-achtige groeifactor 1 of kortweg IGF-1, die voornamelijk door de lever wordt afgescheiden. Dit heeft effect op de talgafscheiding, de dikte van de opperhuid en het verhoogt hyperkeratose (verstopping) van de talgklieren. Hiernaast verhoogt het de kans op ontstekingen. Dit kan bij sommige individuen leiden tot inflammatoire huidaandoening acne*3.
Wat voor effect heeft veroudering op hormonen en de huid?
Terwijl hormonen uit voeding zoals koemelk de insuline-achtige groeifactor 1 te veel kunnen verhogen, kan naarmate we ouder worden de insuline-achtige groeifactor 1 juist weer te veel verlagen. Dit heeft zijn weerslag op de huidbarrièrefunctie, de huiddefensiefunctie en de structurele functie van de huid. De biologische impact hiervan op de huid: het dunner worden van de opperhuid, een ongewenste reactie op door UVB-straling opgewekte DNA-schade en een verlaging van de collageensynthese*4. Dit is uiteindelijk te zien op de huid doordat deze droger en dunner wordt. Hiernaast kunnen er sneller (diepere) rimpels zichtbaar worden op de huid*4.
Wat voor effect heeft slaaptekort op hormonen en de huid?
Het is niet alleen belangrijk dat je zeven, acht uur per nacht slaapt maar ook dat je doorslaapt. Als je namelijk niet in de Remslaap komt dan kan je huid niet optimaal herstellen. Wanneer je onderbroken slaapt verlaagt het melatonine-hormoon. Dit heeft effect op de huidbarrièrefunctie en de huiddefensiefunctie. Door die onderbroken slaap en lagere melatoninewaardes verandert de huidbarrière*5. Hiernaast verlaagt de (cruciale) verdediging tegen oxidatieve stress, verandert het immuunsysteem van de huid en zelfs het DNA-reparatiesysteem*5. Dit kan zich uiten in klinische tekenen op de huid waaronder fotoschade en zelfs huidkanker*5. Zorg daarom voor een goede slaaphygiëne.
1 - Passeron T et al., Clinical and Biological Impact of the Exposome on the Skin JEADV supplement, 2020, submitted.
Aanvullend: R. S. Raghunath , The menstrual cycle and the skin, Clinical and Experimental Dermatology (2015) 40, pp111–115
2 - 1. Passeron T et al., Clinical and Biological Impact of the Exposome on the Skin JEADV supplement, 2020, submitted.
3 - Jonette E. KERI et Al. The Role of Diet in Acne and Rosacea. Journal of Clinical and Aesthetic Dermatology Sep 2008 Vol 1 num 3
4 - Michael G. Kemp et al., Impact of Age and Insulin-Like Growth Factor-1 on DNA Damage Responses in UV-Irradiated Human Skin. Molecules 2017, 22, 356
5 - 1. Konrad Kleszczynski et al., Melatonin and human skin aging. Dermato-Endocrinology 4:3, 245–252; July–December 2012
