‘Bepaalde delen van de huid die dagelijks worden blootgesteld aan de zon worden vaak vergeten. Denk aan de randjes van de oren'

Dermatoloog Tjinta Brinkhuizen, werkzaam bij het Catharina Ziekenhuis en het MUMC+, raadt het liefst een SPF 50 aan omdat de meeste mensen te weinig smeren. Vuistregel: ‘Minimaal een half theelepeltje voor je hele gezicht, en zomaar zes tot zeven volle theelepels voor het hele lichaam.’ Ze vertelt over de misvattingen die ze vaak ontdekt bij haar huidkankerpatiënten, of en hoe je zonneschade kunt terugdraaien en hoe je verder zorgeloos kunt genieten in de zon.

Welke fabels over zonnebrandcrème hoor je te vaak?

‘Dat er schadelijke stoffen in zonnebrandcrème zouden zitten waardoor de kans op huidkanker vergroot. Daar is geen enkel wetenschappelijk bewijs voor. Niks is uiteindelijk schadelijker voor de huid dan UV-straling zelf. Een allergische reactie door zonenbrandcrème is wel mogelijk maar dat is een heel ander verhaal. Ben je daar bang voor dan kun je het product eerst twee weken testen in je elleboogplooi. Treedt er geen irritatie op dan kun je gaan smeren. Nog eentje: dat een factor 50 oncomfortabel aanvoelt, maar dat is echt verleden tijd. Oja, en dat je een vitamine D-tekort zou kunnen krijgen door je huid te beschermen tegen de zon. In principe is het zo dat als je 15 tot 30 minuutjes per dag buiten komt zonder UV-bescherming je genoeg vitamine D opbouwt. Een vitamine D-tekort opbouwen door continu zonnebrandcrème te gebruiken bij mensen met een lichte huid, dat komt vrijwel nooit voor, aangezien mensen zelden continu 100% beschermt zijn tegen UV straling. Wie vreest voor een vitamine D-tekort kan dit bovendien vele malen beter uit voeding of supplementen halen.’

In je praktijk krijg je natuurlijk te maken met mensen met huidkanker. Welke misvattingen ontdek je vaak bij hen?

‘Bepaalde delen van de huid die dagelijks worden blootgesteld aan de zon worden vaak vergeten. Denk aan de randjes van de oren. Daar zien we vaak huidkanker. Zelfs tussen de behaarde hoofdhuid bij vrouwen, en dus niet alleen mannen, die kalend beginnen te worden en geen beschermende hoedjes of petjes dragen. Verder steekt de neus natuurlijk uit terwijl we er doorgaans relatief minder zonnebrandcrème op smeren. En dan zijn er nog de oogleden. Daar kun je natuurlijk niet echt zonnebrandcrème smeren dus een zonnebril met UV-filter is echt heel belangrijk. We zien helaas ook vaak huidkankerplekjes op de onderoog- en de bovenooglidrand én op de onderlip. Voor de lippen adviseer ik meestal Vichy’s Stick SPF 50+. Een heel prettig product. Die raad ik ook aan wanneer iemand net een ingreep heeft gehad en met een litteken rondloopt dat snel wordt blootgesteld aan de zon. Dat litteken moet je goed insmeren. Stop die stick in je zak, smeer je litteken (en lippen) continu bij, heel handig.’

Kun je zonneschade eigenlijk terugdraaien?

‘De huid heeft een geheugen, zoals ik dat meestal zeg. Ik zie regelmatig patiënten met huidproblemen door zongedrag van vroeger. Die vertellen bijvoorbeeld dat ze op het strand hebben gezeten en zich alleen met een lik hydraterende crème hebben ingesmeerd. Hoe vaker je verbrand bent, hoe hoger het risico op zonneschade en dus ook huidkanker. Wie voor zijn 30^ste regelmatig onder de zonnebank gaat, vergroot het risico op een melanoom, de dodelijkste variant, met 75%. Oudere patiënten zeggen me vaak: “Maar dokter, ik kom nooit in de zon”. Maar het verraderlijke is dat zonschade van vroeger zich opstapelt tijdens alledaagse momenten, zoals tijdens het fietsen, tuinieren, wandelen, buiten tennissen, noem maar op. Ondanks dat je niet in de zon ligt te bakken, zit je wel in de zon en UV-schade ligt overal op de loer. Nog eens extra met weerkaatsing, bijvoorbeeld door de sneeuw tijdens wintersport.’

Kan esthetische zonneschade (vroegtijdige huidveroudering met rimpels en pigmentvlekken) worden omgekeerd?

‘Hoe oud je ook bent, je bent nooit te laat om met zonnebrandcrème te beginnen. Hiernaast is er een scala aan huid-verbeterende producten zoals onder andere vitamine A, vitamine C, glycolzuur en behandelingen met lasers en peelings waardoor je iets terug in de tijd kunt gaan maar niet voor de volle 100%. Is er onder invloed van de zon veel collageen en elastine afgebroken in de huid dan is dit lastiger herstellen. Er is momenteel wel veel op de markt, en ik zou dan vooral in de hoek van de fruitzuren en vitamine A-crèmes zoeken. Voor het grovere geschut kom je bij collageen-stimulerende lasers en peelings uit. Het resultaat hangt ook af van je leeftijd. Iemand van 70 jaar of iemand die tussen zijn 20^e en 30^e iets te veel onbeschermd in de zon heeft gezeten en op zijn 33^e begint met de huid beschermen en behandelen bij zonneschade. Natuurlijk kun je bij een jonger persoon dan nog veel meer doen voor de huid.’

Hoeveel zonschade kun je eigenlijk oplopen door glas en wanneer je je hoog in de lucht bevindt, bijvoorbeeld in een vliegtuig?

‘Er zijn enkele (wat oudere ) studies gedaan onder piloten en cabinepersoneel, waarbij mogelijk meer huidkanker wordt gezien. In principe gaat UVA-licht door glas. In de cockpit werd UVB tegengehouden, maar UVA doorgelaten. Een andere mooi voorbeeld is dat er bij bijvoorbeeld bus- en taxichauffeurs gezien wordt hoe hun gezicht meer verouderd aan de linkerkant ( of rechter kant wanneer aan de linker kant van de weg wordt gereden). Wat bleek, de huid verouderde inderdaad veel sneller aan de kant waar het gezicht vol in de zon zat. In het vliegtuig zit je misschien urenlang achter een raam in het zonnetje, maar dat is vaak geen directe straling. Voor de zekerheid zou ik wel een zonnebrandcrème met factor 30 smeren.’

Waar moet je nog meer op letten bij het kiezen van je zonbescherming?

‘Ik zou zeker waterproof aanraden voor zwemmen, maar zelfs dan wil je bijsmeren als je het water uitkomt. We weten dat een deel van het filter ook in een waterproof zonnebrandcrème verloren gaat onder invloed van water. Hetzelfde geldt voor zand. Die beschermende laag slijt gewoon. Let ook op je kleding. Een dun, wit T-shirtje bevat niet veel meer dan een factor 4 bescherming. In Nederland is het risico op een basaalcelcarcinoom, de meest voorkomende vorm van huidkanker één op vijf voor mannen en één op zes voor vrouwen. In Australië ligt die kans op één op de twee tot drie mensen. Het is niet voor niets zo dat veel Australiërs UV-werende kleding dragen. Niet alleen kinderen, maar ook volwassenen zitten met lange UV beschermende mouwen op het strand. Bescherm jezelf goed om dat huidkankerpercentage terug te dringen. Het is belangrijk om jezelf zowel tegen UVA als UVB-straling te beschermen. Word je rood dan is dat een teken dat de huid is beschadigd en wil je meteen uit de zon.’