Wat te doen bij actinische keratose (zonneschade)?

Actinische keratose, ook bekend als zonneschade, is een huidaandoening die kan ontstaan door overmatige blootstelling aan zonlicht. Je herkent het aan ruwe, schilferige plekjes die soms een voorbode zijn van huidkanker.

Behandelen is belangrijk en zonbescherming voorkomt verdere schade.
In dit artikel ontdek je wat actinische keratose precies is, hoe je het herkent en wat je kunt doen om je huid gezond te houden, ook als je er pas later achter komt.

Wat is actinische keratose?

Actinische keratose veroorzaakt ruwe, schilferige plekjes op de huid door langdurige zonblootstelling. De huid vertoont soms ook donkere pigmentvlekken, bultjes of blauwe plekken, typische signalen van zonneschade.

 

Vooral ouderen en mensen met een lichte huid krijgen ermee te maken. Maar ook bij jonge mensen en bij een donkere huid blijft waakzaamheid nodig.

Hoe herken ik actinische keratose?

Actinische keratose begint vaak als een klein, ruw plekje op de huid, vaak voelbaar voor het zichtbaar wordt. Maar hoe zie je het verschil tussen een onschuldig plekje en iets waar je beter mee naar de huisarts gaat? We zetten de meest voorkomende kenmerken voor je op een rij.

 

  • Ruwe, schilferige plekjes: De plekjes voelen ruw en droog aan, alsof er een dun korstje op zit. Je voelt ze vaak beter dan je ze ziet.
  • Afwijkende kleur: Ze kunnen huidkleurig zijn, maar evengoed rood, lichtroze, bruin of zelfs geelachtig van tint. De kleur wijkt vaak af van de omliggende huid.
  • Verschillende groottes: Sommige plekjes zijn piepklein, andere enkele centimeters groot.
  • Ongelijk oppervlak: Het oppervlak is zelden glad. De huid oogt hobbelig en onregelmatig, soms met zichtbare korstjes die afvallen en weer terugkomen.

 

De plekjes zitten vooral op het gezicht, de hoofdhuid, handruggen, onderarmen en bij vrouwen op het decolleté

 

 

Actinische keratose en jeuk

De plekjes kunnen jeuken of irriteren, waardoor je gaat krabben. Soms ontstaan er wondjes of bloedingen. De huid eromheen wordt dan rood en gezwollen, wat lijkt op eczeem. In dat geval spreekt men van actinische dermatitis. Een arts herkent actinische keratose meestal met het blote oog.

 

 

Andere signalen van actinische keratose

  • Terugkerende plekjes
    Zelfs na behandeling kunnen de plekjes opnieuw verschijnen. Blijf dus alert.
  • Tekenen van zonneschade
    Vaak zie je rondom de plekjes ook andere tekenen van huidveroudering: rimpeltjes, pigmentvlekken of een dunner wordende huid.

Waarom actinische keratose vaak pas op latere leeftijd voorkomt

Voor wie nu 50 jaar of ouder is, klonk zonbescherming vroeger lang niet zo vanzelfsprekend als vandaag. Dat verbranden slecht was, wist men wel. Maar de risico’s van UVA- en UVB-straling werden flink onderschat. Buiten zijn – zwemmen, wandelen, fietsen of sporten – gebeurde vaak in minimale kleding en zonder zonnecrème. De huid kreeg dus jarenlang onbeschermd zonlicht te verduren.

 

Vandaag weten we gelukkig beter. Goede zonbescherming (met zonnecrème én UV-werende kleding) is essentieel om actinische keratose te voorkomen. Vermijd ook producten zoals olie en zonnebanken: die tasten de huidbarrière aan en vergroten het risico op zonneschade.

Actinische keratose, een voorstadium van huidkanker

Actinische keratose ontstaat door langdurige blootstelling aan uv-straling en vormt een belangrijk waarschuwingssignaal voor huidkanker. Het gaat om ruwe, schilferige plekjes op de huid die vaak voorkomen bij mensen boven de 50 jaar. Deze huidafwijking vergroot het risico op plaveiselcelcarcinoom, een vorm van huidkanker dieper in de huid.

 

Mensen met actinische keratose lopen tot zeven keer meer kans op huidkanker. Bij vijftigplussers met meerdere verwijderde plekjes stijgt dit risico zelfs tot acht keer. Hoe meer plekjes, hoe groter het risico. Ook leeftijd speelt een rol: bij oudere mensen ontwikkelt huidkanker zich vaak sneller, zelfs na behandeling van de keratose.



Wist je dat?

Ongeveer 5 tot 10% van de plekjes groeit uit tot plaveiselcelcarcinoom, een vorm van huidkanker. (bron: www.rijnstate.nl) Regelmatige controle en behandeling blijven belangrijk: actinische keratosen wijzen op ernstige zonneschade en verhogen het risico op huidkanker.



Zonneschade veroorzaakt meer dan alleen actinische keratose
Naast actinische keratose tast uv-straling ook de structuur van de huid aan. Elastinevezels raken beschadigd, wat leidt tot verlies van elasticiteit, rimpels en versnelde huidveroudering. Ook kleine bloedvaatjes in de huid verzwakken en springen sneller, wat zichtbaar wordt als rode vlekjes of gesprongen adertjes.

Behandelen van actinische keratose

Actinische keratosen aanpakken voorkomt mogelijke huidkanker. Afhankelijk van de plek en ernst kies je voor een cosmetische ingreep, medische zalf of plastische chirurgie.

 

  • Bevriezing met vloeibare stikstof
    De arts bevriest de beschadigde cellen met stikstof. Ze sterven af en de huid herstelt zich vanzelf.
  • Photodynamische therapie (PDT)
    Een speciale crème maakt de aangetaste cellen gevoelig voor licht. Daarna volgt belichting met een lamp, waardoor de cellen afsterven.
  • Imiquimod-crème
    Een thuisbehandeling van vier weken. De crème werkt op een groter huidoppervlak en stimuleert het afweersysteem om de plekjes aan te pakken.

 

UV-schade, zoals DNA-beschadiging in huidcellen, herstelt niet vanzelf. Bescherm je huid daarom goed tegen de zon, ook op bewolkte dagen. Zo verklein je de kans op actinische keratose en huidkanker.

 

Moet je actinische keratose altijd behandelen?

Niet elke actinische keratose ontwikkelt zich tot huidkanker. Toch blijft het belangrijk om alert te zijn. De plekjes kunnen klachten geven, zoals jeuk, irritatie, een branderig gevoel of pijn. Ze zitten vaak op zichtbare zones zoals gezicht, hoofdhuid, handen en onderarmen, plekken die ook cosmetisch storen.



Na de behandeling: Mogelijke bijwerkingen

Behandelingen zoals cryotherapie, fotodynamische therapie en medische crèmes geven vaak bijwerkingen. Roodheid, zwelling, jeuk, een branderig gevoel, schilfers of korstjes komen regelmatig voor. Cryotherapie kan blaren geven; fotodynamische therapie veroorzaakt soms tijdelijk pijn of extra gevoeligheid voor licht.

 

 

Hoe verzorg ik actinische keratose na behandeling?

Ongeveer drie maanden na de behandeling controleert je huisarts of het plekje volledig verdwenen is. Is alles weg? Dan hoef je minder vaak op controle te gaan. Blijf intussen je huid zelf goed in de gaten houden en let op nieuwe plekjes.


Zorg ook voor goede zonbescherming. Na de behandeling is je huid gevoeliger voor uv-straling en dus extra kwetsbaar.

Kan ik actinische keratose voorkomen?

Nieuwe keratose voorkom je door bewust om te gaan met zonblootstelling. Vermijd direct zonlicht tussen 10 en 16 uur en gebruik dagelijks een breedspectrum zonbescherming met minimaal SPF 50. Een product als Vichy Capital Soleil UV-Age Daily SPF50+ beschermt tegen zowel UVA- als UVB-straling en helpt verdere huidbeschadiging te voorkomen, ook als je al tekenen van zonschade of actinische keratose hebt.


Extra bescherming: kleding en zonnebrand

  • Draag een hoed met brede rand en een zonnebril met UV-filter.
  • UV-werende kleding met lange mouwen biedt extra bescherming, vooral bij reflecterende oppervlakken zoals water of sneeuw.

Huidverzorging die de huid ondersteunt
Sommige actieve ingrediënten, waaronder retinol, azelaïnezuur en niacinamide (vitamine B3), helpen zonschade te verminderen. Deze ingrediënten versterken de huidbarrière, egaliseren de huidstructuur en ondersteunen het natuurlijke herstelproces.

 

 

Speciale zorg voor kinderen

Goede zonbescherming bij kinderen is van levensbelang. Volgens experts ontstaat tot 80% van de totale zonneschade vóór het 18e levensjaar.

 

  • Gebruik een zonnebrand met hoge bescherming tegen UVB- én UVA-stralen, zoals Vichy Capital Soleil SPF50+ Beschermende Zonnemelk voor Kinderen. Breng royaal aan en smeer elke twee uur opnieuw.
  • Merk je huidletsel op of zie je veranderingen in een moedervlek? Controleer dit met de ABCDE-methode en raadpleeg een dermatoloog voor advies.

HUID DIAGNOSE

MOGELIJK GEMAAKT DOOR SKINCONSULT AI

BEPAAL UW BELANGRIJKSTE HUIDBEHOEFTEN

START DE DIAGNOSE