Gerstekorrels: wat is het en wat eraan doen?

Het kan zijn dat je er van je leven geen hebt gezien, en dan duiken er ineens een handvol op: gerstekorrels die eruitzien als kleine, witte korreltjes onder de huid. Het is een onschuldige aandoening, waarbij talg- of zweetklieren simpelweg zijn verstopt. Technisch gezien zijn gerstekorrels kleine holtes, ofwel cystes, in een haarschacht (haarfollikel) die de dermatoloog een gerstekorrel ofwel milia noemt. Ze worden ook wel ‘milk spots’ of ‘oil seeds’ genoemd in het Engels. Bij nadere inspectie zijn het harde, bijna parelachtige korrels opgesloten onder het huidoppervlak. Hoewel volstrekt onschuldig, vaak minuscuul en pijnloos maakt het je huid er niet egaler op. Al zijn gerstekorrels soms amper te zien voor anderen, behalve met een vergrootglas erop.

Wat zijn gerstekorrels?

Wat gerstekorrels zijn hebben we hierboven al deels beantwoord. Maar er valt nog meer te vertellen over wat gerstekorrels nu precies zijn. Milia worden vaak aangetroffen op de huid van mensen van alle leeftijden. Gerstekorrels vormen dus wanneer keratine (een stof die door de huid wordt aangemaakt) vast komt te zitten onder de buitenste laag van de huid en een kleine cyste vormt. Een individuele gerstekorrel in het ooglid of bijvoorbeeld op de lip wordt gevormd aan het begin van een haarzakje of zweetklier. Gerstekorrels kunnen hiernaast worden gecategoriseerd als primair of secundair. Primaire gerstekorrels worden direct gevormd uit ingesloten keratine en ze worden meestal aangetroffen op de gezichten van baby’s en volwassenen. Secundaire milia zijn ook kleine cysten en ze zien er hetzelfde uit, maar deze ontwikkelen zich nadat de kanalen leidend naar het huidoppervlak verstopt raken, zoals na een verwonding, verbranding of blaarvorming van de huid.

Gerstekorrels: oorzaak

Er zijn verschillende oorzaken voor gerstekorrels ofwel milia. Als we naar secundaire milia kijken dan komen de volgende oorzaken voor gerstekorrels in het gezicht het meeste voor:

- Na blaarvorming op de huid, van pemphigus en bulleus pemfigoïd (ziekten waarbij blaren op de huid en slijmvliezen ontstaan) tot wanneer de huid is aangetast door bijvoorbeeld brandnetel
- Na brandwonden
- Na huidvernieuwingsprocedures zoals dermabrasie of laserresurfacing
- Na langdurig gebruik van steroïde crèmes
- Na chronische schade door de zon

Waarom krijg je gerstekorrels?

Heel simpel, door verstopte talg- en zweetklieren zoals hierboven al aangegeven. Milia kan bij vrijwel iedereen opdoemen ongeacht je leeftijd of huidtype, maar het komt vaker voor bij mensen met een chronisch zon-beschadigde huid. Nog een reden, los van rimpels, om dus goed met zonnebrand te smeren. Het kan iedere leeftijdsgroep treffen, van baby’s tot volwassenen. Net zoals bij bijvoorbeeld rosacea worden gerstekorrels (hoewel nog niet 100% bewezen) vaak gelinkt aan genen. Heeft je moeder er last van dan jij waarschijnlijk ook. Volgens dermatologen worden gerstekorrels ook vaak geassocieerd met genetische syndromen zoals Rombo syndroom, het Gorlin syndroom en het Gardnersyndroom. Verder worden gerstekorrels vaak gesignaleerd in combinatie met andere huidaandoeningen, zoals rosacea, roos en na huidtrauma zoals een blaar.

Hoe ontstaan gerstekorrels?

Je zult misschien denken: talg- en zweetklieren die verstopt raken kunnen toch ook resulteren in een paar pukkeltjes? Waarom wordt het dan milia? Gerstekorrels kunnen ontstaan door een vochttekort. De droge huidcellen op het oppervlak raken dan gevangen. Gerstekorrels zijn een soort witte pitjes onder de huid en talg (zoals bij pukkeltjes) heeft hier niks mee te maken. Over een verstopt kliertje vormt zich vervolgens een vliesje. Dat witte bultje is gevuld met keratine. Los van een gedehydrateerde huid kan milia ook ontstaan doordat huidcellen zich niet snel genoeg vernieuwen waardoor er een ophoping ontstaat van keratine. Die keratine, ofwel proteïne die je ook in nagels, haar en huid vindt, verhardt en raakt opgesloten. Dat is dus hoe gerstekorrels in eerste instantie ontstaan. Gerstekorrels kunnen jaren aanblijven als ze niet behandeld worden.

Wat zit er in een gerstekorrel?

Geen talg, dat is duidelijk. Die zogenaamde cystes van een gerstekorrel zijn opgebouwd uit keratine, een proteïne in de buitenste huidlaag genaamd stratum corneum die je dus ook vindt in haar, nagels en huid. Blijf zelf van de milia af en laat een dermatoloog of huidexpert ernaar kijken als je gerstekorrels wil verwijderen. Als je milia zelf met rust laat hoef je je geen zorgen te maken over restlittekentjes.

Gerstekorrel uitknijpen: wel of niet doen?

Het is zo verleidelijk, maar net zoals bij mee-eters is het maar de vraag of je gerstekorrels wel moet willen uitknijpen. Hoewel milia lijkt op een gesloten pukkeltje eindigen daar ook alle vergelijkingen met die onzuiverheid. In tegenstelling tot acne kunnen gerstekorrels zich ontwikkelen zonder aanwijsbare reden en ze kunnen letterlijk niet uitgeknepen worden. Er zal namelijk niks uitkomen als je een gerstekorrel probeert uit te drukken. Hoe haal je een gerstekorrel weg? Probeer een gerstekorrel (wegens bovengaande redenen) niet zelf uit te knijpen, maar laat dit over aan een dermatoloog.

Gerstekorrels in het gezicht

Gerstekorrels kunnen overal op het lichaam voorkomen, maar vooral gerstekorrels in het gezicht vallen op. De meest voorkomende vormen van milia verschijnen in het gezicht met name bij de neus, op de wangen en rondom de ogen. Een speciale vorm van gerstekorrels, milia en plaque, kan verschijnen op verhoogde plekjes van de huid waaronder achter de oren. Multiple eruptieve milia is een zeer zeldzame vorm van gerstekorrels die binnen een paar weken tijd overal op het lichaam opduiken, kunnen jeuken en de huid irriteren. Dit in tegenstelling tot de meeste gerstekorrels op het gezicht.

Hoe kan ik gerstekorrels voorkomen?

Helaas kun je gerstekorrels niet geheel voorkomen als je gevoelig bent voor milia. Natuurlijk kun je de huid van voldoende vocht voorzien (waterflesje bij de hand, hydraterende ingrediënten zoals hyaluronzuur smeren) en dagelijks goed tegen de zon beschermen. Verder is het wel belangrijk om je huid goed te reinigen met olievrije, non-comedogene producten als je veel last hebt van gerstekorrels. Denk hierbij aan Vichy’s Normaderm-lijn. Verder kan één of twee keer per week exfoliëren helpen bij (een neiging tot) gerstekorrels – afhankelijk van hoe gevoelig je huid is. Milia ontstaat namelijk het snelst op een droge, niet-geëxfolieerde huid met een ophoping van dode huidcellen.

Zelf gerstekorrels verwijderen

Gerstekorrels verwijderen, en dan voornamelijk uitknijpen (zoals eerder genoemd), is geen succesvolle tactiek. Sterker nog, het zal niks uithalen behalve je huid mogelijk beschadigen. Dit is het verschil met puisten en mee-eters. Je kunt gerstekorrels wel op andere manieren verwijderen. Denk hierbij aan chemische peels, retinol (ofwel vitamine A) en AHAs zoals salicylzuur.

Gerstekorrel in het ooglid

Een gerstekorrel kan op verschillende plekken in het gezicht voorkomen, van een gerstekorrel op de lip tot een gerstekorrel in het ooglid. Vooral bij de ogen kunnen gerstekorrels regelmatig voorkomen. Los van voorgaande tips kun je bij een gerstekorrel in het ooglid het beste je dermatoloog bezoeken voor raad en hulp. Een dermatoloog kan het ‘dakje’ van de milia liften (zonder de huid te beschadigen) met een steriele naald, scalpel of met laser. Laser via een elektrisch verhitte naald. Zo wordt de keratine onder de huid verwijderd. Een dermatoloog of huidexpert kan de milia ook afbreken met behulp van chemicaliën en andere lasers. Deze procedures zijn vaak snel, pijnloos en helen bij de meeste mensen vrij vlug.

Wil jij zelf de producten van Vichy ervaren? Shop nu in één van onze goedgekeurde Vichy webshops.

De redactie