Acne is alleen iets voor de tienerjaren, niet voor het volwassenen leven – dat is een mythe waar Dr. Kasia Gostynska- Karolak, algemeen en cosmetisch dermatoloog bij VieCuri Medisch Centrum te Venlo en Mooi Kliniek, regelmatig tegenaan loopt. Wie een acnegevoelige huid heeft, kan hier zelfs nog tot in de veertigerjaren last van hebben. De dermatoloog legt uit wat acne nu precies veroorzaakt, hoe een onzuivere huid doorgaans veroudert en hoe een gezonde lifestyle en peelings kunnen helpen.
Wanneer kwalificeer je iets als acne en wanneer als een onzuivere huid?
‘In de spreekkamer krijgen wij vaak mensen met klachten van ontstekingen, puistjes, een huid vol rode bultjes. Dermatologisch gezien, wordt de diagnose acne gesteld wanneer we puistjes in bepaalde zones op het gezicht – kaaklijn, borst, rug – zien in combinatie met comedonen (mee-eters, zwarte dan wel witte puntjes). Met die twee klachten wordt het beschouwd als de ziekte acne vulgaris. Wij vragen altijd goed door of iemand bepaalde comedogene cosmetica (dat de poriën verstopt) gebruikt, iets wat de talgklieren onbedoeld kan afsluiten. Maar bij acne gaat het dus om een geheel patroon, van zowel puistjes op meerdere plekken als specifieke mee-eters.’
Wat is volgens jou de meest onderbelichte zaak omtrent acne?
‘Dat het niet alleen iets is voor de puberteit, maar ook wanneer je volwassen bent. Acne begint meestal in de puberteit, daarna kan het met vlagen of helemaal terugkomen. Ik krijg patiënten op spreekuur met een levensverschil van soms wel twintig jaar. Vrouwen van eind dertig die de acne herkennen van toen ze zeventien waren en waarbij het ineens weer opspeelt. De helft van mijn acnepatiënten zijn vrouwen van in de twintig, één derde in de dertig en één vierde in de veertig. Helaas voor ons vrouwen houdt acne vaak langer aan bij vrouwen dan bij mannen. Misschien vanwege het hormonale aspect.’
Zit er een groot verschil tussen tieneracne en volwassenacne?
‘Bij acne heb je eigenlijk vier sleutelfactoren in het ontwikkelen van acne: te veel talg ofwel sebum, een overgroei aan bacteriën, een verhoorning van de talgklieren en inflammatie. Die vier oorzaken kunnen met de leeftijd wisselen.’
‘In de puberteit komt de talgproductie op gang, en dat is vaak de drijvende factor bij acne in de puberjaren. Vrouwen van eind dertig zijn zich vaak wat meer bewust van die talg, letten erop als de huid meer gaat glimmen en doen dan bewust iets tegen die overmatige talgproductie met bijvoorbeeld cosmetische behandelingen zoals een peeling. Maar uiteindelijk heb je te maken met dezelfde aanleg. Het gaat om inflammatie, het hormonale proces, dat de acne in stand houdt – ook als de symptomen tijdelijk verdwijnen.’
Veroudert een vette versus een droge huid anders?
‘Mijn subjectieve observatie is dat mensen met een talgrijke, daarbij soms ook dikkere huid en prominente talgklieren anders verouderen dan mensen met een droge huid. Bij mensen met een droge huid zie je sneller fijne lijntjes, rimpels. Tegelijkertijd kan er ook bij een vette huid verslapping optreden naarmate iemand ouder wordt. Die huidverslapping heeft ook te maken met botresorptie en de natuurlijke fat pads in je gezicht die helaas dunner worden met de leeftijd. Denk aan van die hoge jukbeenderen op jongere leeftijd die daardoor een beetje verdwijnen. Dat heeft niet alleen met de huid te maken, maar ook met onderliggende structuren.’
Zou je exfoliëren aanraden voor puistjes en anti-aging?
‘Af en toe. De huid vernieuwt zich elke achtentwintig dagen; dan krijg je een nieuwe hoornlaag, een nieuwe opperste huidlaag. Dat doet de huid dus uit zichzelf. Maar één van de oorzaken van acne is overmatige verhoorning waarbij die vernieuwing van de huid niet helemaal soepel verloopt. Je krijgt sneller verstopte talgklieren, ontstekingen onder de huid. Iemand die daarvoor aanleg heeft, kan zeker baat hebben bij exfoliëren. Bijvoorbeeld eens in de zes weken, maar dit verschilt van persoon tot persoon. Probeer voor jezelf de balans op te zoeken. Exfolieer ook weer niet te vaak, want de talgproductie heeft ook een functie. Het houdt de huid voldoende vettig en waterafstotend, belangrijk voor de immunologische huidfunctie om weerstand te bieden tegen bacteriën, schimmels, ziekteverwekkers. Talg assisteert de huidbarrière daarin.’
Kun je invloed uitoefenen op een acne-gevoelige huid met lifestyle (voeding)?
‘Zaken zoals roken zijn een grote extrinsieke factor bij huidveroudering; de conditie van de huid holt er onder invloed van roken op achteruit. Ik zie het in mijn spreekkamer gelijk als iemand rookt of heel lang heeft gerookt.’
‘Tegenwoordig weten we ook dat zonlicht, onbeschermde blootstelling aan de zon, zichtbare huidveroudering aanwakkert. De nummer één in anti-aging is dus: een factor 50 zonnebrand en daarmee regelmatig, liefst om de twee uur, bijsmeren. Het hele jaar door.’
‘Verder zijn er verschillende opinies over dieet; dat is een lastiger en breed thema. Wat ik wel heb ondervonden aan de hand van studies is dat bepaalde populaties historisch gezien pas acne begonnen te krijgen nadat ze een westers dieet adopteerden. Denk hierbij aan bewerkt voedsel, zuivel, geraffineerde suiker. In Canada had de inheemse bevolking, de Inuit, helemaal geen gevallen van acne totdat ze in aanraking kwamen met ander voedsel. Van patiënten krijg ik ook vaak de vraag of zuivel, melk, een boosdoener is. Van suiker weten we dat het niet goed is voor de huid, maar ik heb nog geen sluitend antwoord wat betreft zuivel. Dat is een grote discussie binnen dermatologische kringen. Er is te weinig hard bewijs om zuivel helemaal te elimineren om acne gericht tegen te gaan. Dieet is trouwens maar een onderdeel; er zijn meerdere oorzaken (zie de vier sleutelfactoren) die kunnen bijdragen aan het ontwikkelen van acne.’
De beste tips tegen acne?
‘Ik ben wel een voorstander van een chemische peeling – aanvullend op een hoofdbehandeling tegen acne. Het kan helpen acne flare-ups terug te dringen. Het helpt de huid vernieuwen, ververst de hoornlaag, en het heeft ook een antibacteriële werking. Een oppervlakkige peeling met bepaalde fruitzuren kun je ook aan een huidtherapeut overlaten. Een huid gevoelig voor acne – dan weer rustig, dan weer onrustig – heeft wat meer onderhoud nodig. Test of je huid inderdaad goed reageert op regelmatig exfoliëren en neem het dan op in je beautyroutine. Er is één middel, Isotretinoïne (Roaccutane®), dat wereldwijd de gouden standaard blijft in de behandeling van acne met medicatie. Al voel ik daar soms wat weerstand van mijn patiënten tegen, omdat het intensiever is dan alleen iets op de huid smeren. Met hiernaast af en toe een peeling bij een goede huidtherapeut of dermatoloog kun je bovendien nare diepe ontstekingen voorkomen die uiteindelijk kunnen resulteren in littekens. Niet onbelangrijk. Acnelittekens kunnen tot 80% worden weggehaald met bijvoorbeeld laserbehandelingen, maar nooit voor de volle 100%. Daarom is het voorkomen van dit soort cystische acne heel belangrijk.’
